ચૂંટણી પંચનું 345 રાજકીય પક્ષો પર 'બુલડોઝર' ફરશે:ઇલેક્શન કમિશન તેમનું રજિસ્ટ્રેશન રદ કરશે; છેલ્લા 6 વર્ષથી નિષ્ક્રિય રહેલી પોલિટિકલ પાર્ટીઓ સામે કાર્યવાહી

ભારતના ચૂંટણી પંચે 345 માન્યતા પ્રાપ્ત બિન-નોંધાયેલ રાજકીય પક્ષો (RUPP)ને તેમની યાદીમાંથી દૂર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ એવા પક્ષો છે જેમણે છેલ્લા 6 વર્ષમાં એક પણ ચૂંટણી લડી નથી અને તેમના રજિસ્ટર્ડ સરનામે કોઈ કાર્યાલય મળ્યું નથી. ચૂંટણી પંચે જણાવ્યું હતું કે દેશભરના વિવિધ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં ફેલાયેલા આ 345 પક્ષોએ રજિસ્ટર્ડ બિન-નોંધાયેલ રાજકીય પક્ષ તરીકે રહેવા માટેની ફરજિયાત શરતો પૂર્ણ કરી નથી. હાલમાં કમિશન પાસે 2800 થી વધુ RUPP નોંધાયેલા છે, પરંતુ આમાંથી ઘણા પક્ષો ન તો ચૂંટણી લડી રહ્યા છે અને ન તો તેમની હાજરી સાબિત કરી શક્યા છે. નોંધણી રદ કરવાના નિયમો શું છે? ચૂંટણી પંચના નિયમો અનુસાર, લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, 1951ની કલમ ૨૯એ અને ચૂંટણી પ્રતીક (અનામત અને ફાળવણી) આદેશ, 1968 હેઠળ, જો કોઈ નોંધાયેલ પક્ષ સતત 6 વર્ષ સુધી લોકસભા, વિધાનસભા અથવા સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓમાં ભાગ લેતો નથી, તો તેનું નોંધણી રદ કરી શકાય છે. આવા પક્ષો ઘણીવાર ફક્ત કાગળ પર જ અસ્તિત્વ ધરાવે છે અને કર મુક્તિ, મની લોન્ડરિંગ અથવા અન્ય ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ હોઈ શકે છે. પંચે આ પક્ષોના નોંધાયેલા સરનામાંઓની ભૌતિક ચકાસણી હાથ ધરી હતી, જેમાં આ પક્ષો અસ્તિત્વમાં ન હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું. 2022માં 86 RUPPને દૂર કરવામાં આવ્યા હતા ચૂંટણી પંચે પોતાના નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે આ 345 ​​પક્ષો દેશના વિવિધ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી છે. આમાંથી ઘણા પક્ષોએ તેમના સરનામાંમાં ફેરફાર વિશે કમિશનને જાણ પણ કરી ન હતી, જે નિયમોનું ઉલ્લંઘન છે. 2022ની શરૂઆતમાં, કમિશને 86 અસ્તિત્વમાં ન હોય તેવા RUPPને દૂર કર્યા હતા અને 253ને 'નિષ્ક્રિય' જાહેર કર્યા હતા. આ વખતે પણ, કમિશને કડક વલણ અપનાવ્યું છે અને નિષ્ક્રિય પક્ષોને દૂર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ પગલાથી, આ પક્ષોને મફત ચૂંટણી પ્રતીકો અને અન્ય સુવિધાઓ જેવા લાભો બંધ થઈ જશે. આ પગલું ફક્ત રાજકીય પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવશે નહીં પરંતુ મતદારોનો વિશ્વાસ પણ વધારશે. RUPP શું છે અને શા માટે કાર્યવાહી કરવામાં આવી રહી છે? તમને જણાવી દઈએ કે રજિસ્ટર્ડ અન-રજિસ્ટર્ડ પોલિટિકલ પાર્ટીઝ (RUPPs) એ એવા પક્ષો છે જે કાં તો નવા નોંધાયેલા છે, અથવા જેમને રાજ્ય કે રાષ્ટ્રીય પક્ષનો દરજ્જો મેળવવા માટે વિધાનસભા કે લોકસભા ચૂંટણીમાં પૂરતા મત મળ્યા નથી, અથવા જેમણે નોંધણી પછી ક્યારેય ચૂંટણી લડી નથી. આવા પક્ષોને માન્ય પક્ષો જેવી બધી સુવિધાઓ મળતી નથી, પરંતુ તેમને કેટલાક અધિકારો મળે છે, જેમ કે સામાન્ય ચૂંટણી પ્રતીકની ફાળવણી. ચૂંટણી પંચે શોધી કાઢ્યું કે ઘણા RUPP આ સુવિધાઓનો દુરુપયોગ કરી રહ્યા છે, તેથી તેમની સામે આ કાર્યવાહી કરવામાં આવી રહી છે. 'આવી કાર્યવાહી ભવિષ્યમાં પણ ચાલુ રહેશે' આયોગે સ્પષ્ટતા કરી કે તે ભવિષ્યમાં પણ આવી કાર્યવાહી ચાલુ રાખશે જેથી ફક્ત સક્રિય અને માન્ય પક્ષો જ નોંધાયેલા રહે. પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ, 1951ની કલમ 29A હેઠળ, નોંધાયેલા પક્ષોએ તેમના કાર્યાલય, પદાધિકારીઓ અને અન્ય વિગતોમાં ફેરફાર વિશે કમિશનને જાણ કરવાની રહેશે. જો કોઈ પક્ષ છ વર્ષ સુધી કોઈ ચૂંટણી લડતો નથી અથવા ચકાસણીમાં તેનું કાર્યાલય જોવા મળતું નથી, તો તેને અસ્તિત્વમાં નથી ગણી શકાય અને દૂર કરી શકાય છે. આ નિયમ મની લોન્ડરિંગ અને ચૂંટણી છેતરપિંડી અટકાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યો છે.